Afbeelding

Dichterbij | Evenwichtskunstenaar

Algemeen Columns

Evenwichtskunstenaar

Burgemeester is een bijzondere baan. Ik merk vaak dat veel mensen maar een beperkt beeld hebben van wat die functie, deftig gezegd dat ambt, inhoudt. Een mooi onderwerp dus voor deze column, dichterbij het burgemeesterschap.

De burgemeestersfunctie komt al een eeuw of acht voor in vrijwel heel Europa, Dordrecht had er al twee in 1285. De aanstelling, positie en rol verandert wel met plaats en tijd. Ik ben nog opgegroeid met de 'slow tv' van Swiebertje waar de burgemeester een deftige heer was, een dienstbode had en eerbiedig met Edelachtbare werd aangesproken. Pas in 1972 werd de Aaltense Gerda (van den Bosch-) Brethouwer de eerste vrouwelijke burgemeester van Zuid-Holland (en de zesde van Nederland). Jacquet, dienstbode en aanspreektitel zijn ondertussen verleden tijd, slechts de ambtsketen is gebleven.

Ons burgemeesterschap van nu is uniek in de wereld, bij onze buren functioneert dat heel anders. Onafhankelijkheid, neutraliteit en rechtsstatelijkheid zijn kernbegrippen. Voortdurend wordt er echter op twee gedachten gehinkt, het is een mix van alles en nog wat. Burgemeesters zijn in Nederland ambtenaren die door de regering benoemd worden. Maar de feitelijke selectie vindt plaats door de commissaris van de Koning en uiteindelijk door de gemeenteraad, een politiek orgaan. Burgemeesters worden geacht boven de lokale politieke partijen te staan, maar zijn wel voorzitter van de gemeenteraad en van het college van burgemeester en wethouders. In de gemeenteraad hebben ze geen stemrecht, maar in het college wel. De burgemeester gaat overal over, maar heeft over weinig echt formeel wat te zeggen. De burgemeester is van iedereen, maar ook van niemand. Hij/zij dient toegankelijk en betrokken te zijn, maar toch ook weer gezag en een zekere afstandelijkheid uit te stralen. De Gemeentewet kent de burgemeester een paar exclusieve wettelijke taken toe, zoals openbare orde en veiligheid, het bevorderen van integriteit en burgerbetrokkenheid en de rechtmatigheid en eenheid van het bestuur. Vaak krijgt de burgemeester ook een (klein) deel van de politieke taken van het college in zijn portefeuille, zoals personeel en organisatie, communicatie, handhaving, enz. Hij moet ook politieke verantwoording afleggen over zijn optreden aan de gemeenteraad. De gemeenteraad bepaalt hoeveel budget er voor al die taken beschikbaar is en stelt ook de gemeentelijke verordeningen vast. En naast deze formele kanten is er ook nog de rol van burgervader, van boegbeeld en ambassadeur van de gemeente.
Conclusie: het burgemeesterschap is een soort circusact op het slappe koord, voortdurend balancerend tussen a-politiek en politiek, burgers en overheid, tussen ambtelijke organisatie, college en raad, tussen nabijheid en afstand. Ingewikkeld? Ja, maar ook machtig mooi!

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant