In bermen met gevarieerde begroeiing en beplanting komen in de eiken minder eikenprocessierupsen voor. Foto: Bernhard Harfsterkamp
In bermen met gevarieerde begroeiing en beplanting komen in de eiken minder eikenprocessierupsen voor. Foto: Bernhard Harfsterkamp

Meer budget voor bestrijding eikenprocessierups

Algemeen

Niet alleen bestrijden, ook inzetten op vergroten natuurlijke vijanden

Door Bernhard Harfsterkamp

AALTEN – Niet elk jaar komt de eikenprocessierups in zulke grote aantallen voor als in de zomers van 2018 en 2019. Gevolg is dat de gemeente extra geld heeft moeten uittrekken voor de bestrijding van de overlast. Wethouder Martin Veldhuizen houdt er rekening mee dat de rupsen ook dit jaar weer veel aanwezig zullen zijn. "Daarom hebben wij het budget voor de aanpak van de eikenprocessierups verhoogd tot 40.000 euro." In een nota is de complete aanpak uitgewerkt. "Een mooie nota", zegt de wethouder, "waarin ons beleid goed is vastgelegd." Het beleid is alleen opgesteld voor gemeentelijke bomen.

Aantal nesten en rupsen laatste jaren verdrievoudigd
De eikenprocessierups werd in de negentiende eeuw al af en toe in Nederland waargenomen, maar pas sinds de jaren 80 van de vorige eeuw zijn de aantallen sterk toegenomen. Daardoor is de overlast voor inwoners toegenomen. De brandharen van de rups leidden bij veel mensen tot klachten, al is lang niet iedereen er gevoelig voor. De rupsen zijn niet elk jaar in even grote aantallen aanwezig. In 1996 en 2007 was er al eens sprake van een zeer hoge plaagdruk. Tot 2018 viel de overlast daarna mee. In de gemeente Aalten is het aantal nesten en rupsen de afgelopen twee jaar verdrievoudigd. Aangenomen wordt dat de droge warme zomers een positief effect hebben gehad op de ontwikkeling van de rups. De vlinder overwintert als eitje en is dan niet gevoelig voor kou. Vanaf april verschijnen de eerste rupsen, die daarna een aantal keren vervellen. Pas in de loop van mei, na de derde vervelling, krijgen de rupsen de irritante brandharen. In de periode mei tot juli wanneer er veel oudere rupsen zijn is de overlast het grootst.

Koolmezen eten steeds meer eikenprocessierupsen
De rupsen lopen in processie achter elkaar aan om bovenin de eik het blad op te vreten. Ze verplaatsten zich ook naar andere eiken, als ze niet al te veel belemmerd worden door allerlei planten en struiken. Gladgeschoren gazons en kort gehouden bermvegetaties zijn gunstig voor de rups. Na de laatste verpopping verschijnen er kleine vlindertjes, die alleen 's nachts actief zijn en daarom ook prooi zijn voor vleermuizen. Intussen krijgt de rups steeds meer natuurlijke vijanden. Koolmezen, spechten, spreeuwen en andere vogels hebben de rups ontdekt als voedsel. Uit een onderzoek in Drenthe is gebleken dat in een gebied waarin veel nestkasten werden opgehangen voor koolmezen, vergeleken met een soortgelijk gebied waar de nestkasten niet hingen, het aantal rupsen met twee derde afnam. Daarom wil de gemeente Aalten elk jaar honderd nestkasten voor koolmezen plaatsen. In 2019 werd dat al voor het eerst gedaan.

Preventief spuiten, maar niet overal
In de bebouwde kom van de grote en kleine kernen zal nog steeds preventief gespoten worden met een biologisch bestrijdingsmiddel. Dit middel wordt opgenomen door het eikenblad. Als de rupsen er dan van eten gaan ze dood. Nadeel is dat rupsen van andere vlinders en andere insecten die eikenblad eten er eveneens dood door gaan. Daarom heeft de gemeente er voor gekozen om overal waarvan bekend is dat er andere te beschermen vlindersoorten voorkomen dit middel niet te gebruiken. In overleg met de Vlinderstichting is een kaart gemaakt, waarvoor dit zal gelden. Het gaat daarbij om wegen in het buitengebied en om delen van de bebouwde kom van Aalten en Bredevoort. Later in het jaar zullen bij overlast nog steeds nesten met rupsen worden weggezogen. De nadruk bij het preventief bestrijden ligt in de bebouwde kommen op de omgeving van scholen, supermarkten, verzorgingstehuizen, begraafplaatsen en veel gebruikte fietspaden. In het buitengebied wordt alleen wat gedaan als er meer gebouwen bij elkaar langs een weg staan. Het weghalen van rupsennesten gebeurt pas nadat een bewoner dit heeft gemeld.

Streven naar gevarieerdere begroeiing
Het aantal eikenprocessierupsen vermindert als de leefomgeving een gevarieerder en natuurlijk karakter heeft. Daarom is ecologisch beheer van bermen, waardoor het aantal soorten vergroot wordt, zinvol. Dat geldt eveneens voor groenbeheer, waarin niet meer 'keurigheid' voorop staat, maar de eisen die aanwezige soorten stellen aan hun leefgebied centraal staan. De gemeente Aalten wil het maaien rondom bomen daarom laten vervallen. In de bebouwde kom gebeurt dat alleen in de gebieden, waar vanwege de aanwezigheid van bijzondere vlinders niet preventief mag worden gespoten. Daarnaast zal de gemeente per jaar 5000 vierkante meter bloemrijke mengsels aanbrengen in bestaande gazons en bermen. Ook zal meer met bolgewassen worden gewerkt die een gunstig effect hebben. Naast de honderd gemeentelijke nestkasjes stelt de gemeente honderd koolmezenkasten beschikbaar aan particulieren. Tevens wordt momenteel gewerkt aan de aanpak voor de eikenprocessierups voor de hele Regio Achterhoek. Dat kan leiden tot aanpassingen voor Aalten.

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant