Dichterbij | Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan

Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan

Op oudejaarsdag werden mijn vrouw en ik en nog wat ik naobers uitgenodigd voor een oliebol en een kop koffie bij de overburen. Mijn vrouw en ik haalden de gemiddelde leeftijd flink naar beneden. En zoals zo vaak komt vroeger dan als vanzelf ter sprake. Hoe zat dat eigenlijk, wat deden opa en oma toen en toen? Heel vaak komt dan de verzuchting: 'Dat weet ik niet. Waarom heb ik dat eigenlijk mijn moeder of opa nooit gevraagd?' En dat gaat dan over hele gewone dingen van vroeger, over hoe het (jonge) leven van mensen die ons dierbaar zijn er uitzag. Maar ja, daar was je vroeger te weinig in geïnteresseerd. Of je vader had er geen zin in. Of de gelegenheid was er gewoon niet voor. En dat is jammer, want als ze ons eenmaal ontvallen door de dood kunnen we het nooit meer inhalen.
Toen die verzuchting geuit werd, vroeg ik: "Maar zorgt u er dan zelf wel voor dat uw kinderen over twintig jaar niet dezelfde verzuchting moeten slaken? 'Hadden we het (o)ma maar gevraagd, die wist het wel'." En toen vertelden verschillende naobers dat zij een boekje hadden gekregen met de titel 'Oma vertel eens', of iets dergelijks. En ook hoeveel plezier men daaraan had beleefd.

Samen vieren we dit jaar 75 jaar vrede en vrijheid. De oorlogsgeneratie, zeg maar de mensen van boven de tachtig, wordt steeds kleiner. Elke keer weer verbaast het me hoeveel onbekende verhalen over de Tweede Wereldoorlog er nog steeds boven water komen. Zeker de pijnlijke en ongemakkelijke verhalen zijn weggestopt en vergeten, maar ze horen er ook bij. Zonder die schaduwkanten hebben we geen goed beeld van de oorlog. Soms liggen ze nog altijd als een zware steen op de maag. Ook bij ons waren er immers zwarte handelaren, overtuigde maar ook misleide NSB'ers, meelopers en jodenjagers. Ook bij ons ontstonden relaties met Duitse en later Britse/Canadese soldaten. (Naar schatting 15.000 'Duitse' kinderen in Nederland zijn voortgekomen uit 130.000 relaties en ook 7.000 'Canadese' kinderen!) Zij en hun kinderen werden (worden?) met de nek aangekeken. Ook bij ons zijn er mensen geliquideerd door verzetsmensen, ook bij ons is er bewust verraad geweest, ook bij ons zijn 'moffenmeiden' weinig zachtzinnig behandeld. En ook bij ons hielden mensen zich gewoon afzijdig, waren ze vooral bezig met zelf te overleven.
Weet u wat uw (groot)ouders, ooms en tantes hebben meegemaakt in de oorlog? Kent u hun zorgen, hun angsten, hun schuldgevoelens, hun opvattingen, de pijn van hun vernedering? Of andersom, heeft u het uw kinderen al eens écht verteld? Praat er eens met elkaar over nu het nog kan. Of schrijf het op. Goed voor het familiearchief en de lokale geschiedschrijving, maar vooral omdat het oplucht.

PS: Onze lokale musea hebben ongetwijfeld belangstelling voor uw verhalen.