Robert-Jan Rijks, balancerend, net als vaak tussen verleden en heden. Foto: eigen foto
Robert-Jan Rijks, balancerend, net als vaak tussen verleden en heden. Foto: eigen foto

In De Taverne: Robert-Jan Rijks

Algemeen DinXperience

DINXPERLO - Zijn vader zou het zeker hebben gewaardeerd, ons bijzondere grensoverschrijdende interview. Al had niemand zich kunnen voorstellen dat het in deze corona-crisistijd zó zou verlopen: uw interviewer zit in Suderwick, via Whatsapp verbonden met Robert-Jan Rijks. Ik spreek hem terwijl hij door zijn huis loopt in zijn vertrouwde Dinxperlo, waar hij is geboren en opgegroeid. Hij geeft deze dagen zijn kinderen thuis les; dat inspringen is hij wel gewend als invalleerkracht op het Rietveld Lyceum. Is hij een leuke leraar? "Streng, doch rechtvaardig", volgens Rijks. Eén van de vele gaven die hij van zijn vader, Theo Rijks, heeft meegekregen.

Door Lex Schellevis

Het zit in zijn DNA: Dinxperlo, de geschiedenis en de verhalen van zijn vader. De familie Rijks verhuist in de 19e eeuw vanuit Deventer naar Dinxperlo om als ervaren medewerkers de Maurits Prins-tapijtfabriek op te bouwen. Er was een warme band tussen de families Prins en Rijks. In 1940 ging de twaalfjarige Theo Rijks met zijn vriend Philip Prins kijken bij de draadversperring aan de Heelweg. Ze waren onder de indruk van een strenge soldaat aan de overkant, tot vader Prins ze kwam ophalen. "Jongens, er gaat een hoop veranderen. Er is iemand in Duitsland aan de macht die ons niet mag." En hij kreeg gelijk. De Joodse familie Prins, waaraan Dinxperlo zoveel te danken heeft, kwam nooit meer terug.

Op het sterfbed van zijn vader kreeg hij de opdracht om de verhalen uit de oorlog en van 4 & 5 mei door te geven aan de nieuwe generatie. En dat doet hij met verve, maar wel op zijn eigen manier. Robert-Jan Rijks is amateur-historicus, maar heeft een heel brede belangstelling. Hij is actief bij de survival, tekent graag, maakt illustraties voor boeken en kaftwerk, en hij is reservist bij Defensie. Ook maakt hij graag muziek; onder andere met zanger Tom Seegers. Ze voelen elkaar goed aan, hebben een klik als ze muzikaal gaan 'tekenen' met geluiden en stemmingen. Het is een mooie afwisseling met zijn missie om de geschiedenis van Dinxperlo uit te pluizen.

Robert-Jan heeft op Facebook een levend geschiedenisboek gecreëerd: 'Dinxpedia'. Een kleine, actieve groep draagt daar nieuwe vondsten aan rond het ontstaan van Dinxperlo. De bron droogt nooit op, elke keer gaan er nieuwe archieven open. In deze tijd is Robert-Jan druk met de periode rond de bevrijding van Dinxperlo, op 29 maart 1945. Die laatste dagen van de oorlog, 75 jaar geleden, heeft de bevolking in een hel geleefd. Bij verschillende huizen kun je de kogel- en granaatinslagen nu nog zien. Er is verschrikkelijk gevochten bij de Brüggenhütte, waar vele tientallen soldaten aan Schotse en Duitse zijde zijn omgekomen. De gevechten rond de bevrijding van Dinxperlo hebben drie dagen geduurd, totdat op 30 maart ook De Heurne werd bevrijd.

De littekens van de oorlog zijn er nog steeds, ook al zijn ze niet altijd meer zichtbaar. Bij een grote luchtaanval bij Demkesboer zijn veel slachtoffers gevallen die in de haast in een weiland zijn begraven. De gemeente Aalten is er onlangs gestart met een onderzoek. Geofysici vermoeden dat er munitie in de grond zit. Ondanks die verschrikkelijke geschiedenis is de familie Rijks nooit haatdragend geweest; ze zochten altijd de samenwerking op met de Duitse buren in Suderwick en de partnergemeente in Neuenrade. De WK en EK voetbalwedstrijden Nederland-Duitsland waren een peilstok voor de onderlinge relaties. Als je een paar dagen na een wedstrijd bij de douane kwam hoorde je aan de reactie van de douaniers al snel hoe de stemming was. "Ja, nu lachen jullie, maar over vier jaar dan lachen wij!"

75 jaar later ziet Robert-Jan een schrijnende parallel met de oorlogstijd. De coronacrisis heeft best een flinke impact, het kan traumatisch werken voor mensen. "Kinderen krijgen nu het besef hoe het is als je niet naar buiten mag, binnen moet blijven, niet buiten samen mag spelen. Het is een beetje een oorlogssituatie, ook al zijn we een rijk en welvarend land." Vorige week zocht hij zes dagen naar toiletpapier, uit arren moede sneed hij een keukenrol doormidden. Het is symbolisch voor zijn vader die altijd zei: 'Wij delen samen'.

"Juist nu moeten we niet bij de pakken neerzitten, maar elkaar helpen in tijden van nood. We hebben nu een gezamenlijke vijand, het coronavirus. En onze grens kan dat niet tegenhouden." Het tekent de familie Rijks, die eensgezindheid, ook grensoverschrijdend, uitdraagt. "We leven met deze corona-crisis in een hele bijzondere tijd, die straks in de geschiedenisboeken komt te staan. En juist in deze tijd moeten we stilstaan bij de vele offers die 75 jaar geleden gebracht zijn, bij de Brüggenhütte, bij het Joods monument. De herdenkingen en vieringen zijn nu overal afgelast, maar die tijd komt wel weer. En dan vieren we samen in Suderwick en Dinxperlo dubbelop feest; we zijn bevrijd én we hebben samen het coronavirus verslagen!"

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant