Lezers schrijven | Reactie op Dinxpers Huuksken van 4 augustus

Reactie op Dinxpers Huuksken van 4 augustus

Mevrouw Van den Bos heeft schijnbaar de klokken horen luiden maar niet geweten waar deze hangen. Het ging er niet om kunstartikelen naar de nazi’s te smokkelen maar deze van hen te ontvreemden. Dit was een hachelijke onderneming. De Duitse smokkelaar was mijn stief-grootvader aan moeders kant, de tweede man van mijn oma Emma Terstegge, weduwe van Hövener, geboren Brunsmann. Zij waren aan beide kanten van de grens gewaardeerde mensen.

Het geheimzinnige gedoe was noodzakelijk omdat het erg gevaarlijk was kunstgoederen zonder uitvoervergunning de grens over te smokkelen. Door een aangifte van een Nederlandse collaborateur aan de nazi’s (wellicht de heer Visser?) is mijn opa opgepakt en in Bocholt opgesloten. De aanklacht was dat hij een Joodse familie had geholpen. Veertien dagen was hij gedetineerd. Het lukte hem de daar leidinggevende politieambtenaar om te kopen door de schilderijen daar achter te laten. Daarop vermeldde deze ambtenaar in het dossier dat de aanklacht tegen opa niet langer houdbaar was en hij werd op vrije voeten gesteld.

Van mijn moeder weet ik dat zij als tienermeisje in opdracht van mijn opa met de trein naar Berlijn moest reizen om daar aan een Joodse meneer zijn geld van de verkochte schilderijen te overhandigen om te kunnen vluchten. Een simpele overboeking via de bank was op dat moment te verdacht geweest en te makkelijk te herleiden. De Joodse meneer heeft uiteindelijk samen met zijn familie Duitsland heelhuids kunnen verlaten.
Van mijn oma weet ik dat mijn opa om eenzelfde reden met een andere Joodse meneer in Keulen op het station afgesproken had om deze ook na een soortgelijke actie zijn geld te overhandigen.

Mijn opa was een eerbare man. Hij was van beroep meester-zadelmaker en zijn familie is nog steeds aan beide kanten van de grens te vinden. In Duitsland genoemd als Terstegge en in Nederland als Ter Steeg. De personen, die bij deze acties betrokken waren, waren doorgaans uit hetzelfde hout gesneden. Natuurlijk waren er ook andere types. Juist daarom waren deze acties ook zo gevaarlijk en moesten deze ook zo geheim mogelijk gehouden worden.

De keuze voor de locatie hotel Boland kan makkelijk verklaard worden. Door een gedwongen inkwartiering van een aantal SS-officieren in het café van mijn oma konden zij de zaal niet voor de tentoonstelling beschikbaar stellen en werd uitgeweken naar het hotel.

Mijn opa leed aan een niet te genezen ziekte, waarbij de aanvallen plots en in alle hevigheid opkwamen. Hij is daaraan uiteindelijk in 1952 overleden. Door die ziekte was hij als loopjongen voor reguliere smokkelacties ongeschikt. De transfers moesten dus op andere manieren plaatsvinden. Bovendien zou een meester in zijn ambacht op middelbare leeftijd vast geen genoegen hebben genomen met een pond koffie en een paar chocolaatjes, wat in mijn ogen af doet aan de geloofwaardigheid van het verhaal van mevrouw Van den Bos.

Ten overvloede wil ik nog vermelden dat ik mij herinner dat op de begrafenis van mijn opa twee heren uit Amsterdam en Keulen mijn oma condoleerden en nogmaals dank uitspraken over de houding en daden van mijn opa destijds.

Daar had in mijn ogen meneer Maandag moeten beginnen met rechercheren. In plaats daarvan neemt hij genoegen met het verhaal van mevrouw Bos zonder enige terugkoppeling of tegenacties om dit verhaal ook maar enigszins te toetsen. Hij wist immers waar de 'tegenpartij' te vinden was, want hij heeft een foto van het huis gepubliceerd. Dan hadden wij hem kunnen verwijzen naar meerdere bronnen zoals de pinacotheek (schilderijenkabinet) te Amsterdam, het museum in Keulen, de Stadt Bocholt (Stadtarchiv) en het Justizministerium te Düsseldorf.

De Nazitijd, zo denk ik, was een van de gruwelijkste tijden in de geschiedenis. Dat staat buiten kijf. Het is belangrijk dat er regelmatig aan wordt herinnert in verhalen en herdenkingen. Maar alstublief niet via roddels, die tijdens een koffie-uurtje gedeeld zijn. Mijn opa is noch tijdens de Engelse, noch tijdens de Nederlandse tijd berecht. Omdat er simpelweg niets was om recht over te spreken en hem te veroordelen.

Wij zouden de kloof niet breder moeten maken. We zouden het moeten hebben over verzoening. Deugnieten zijn overal aanwezig, niet alleen in Duitsland maar wereldwijd. Laten we hen geen platform geven.

Konrad Elting