De werkgroep DKK op de oude begraafplaats. Foto: Frank Vinkenvleugel

De werkgroep DKK op de oude begraafplaats. Foto: Frank Vinkenvleugel

40 Jaar Bewaar ´t Olde: Bakovens, het kerkklokje en De Kerkhof Klussers

Maatschappij

DINXPERLO - Vorig jaar bestond Stichting Bewaar ´t Olde (BtO) 40 jaar. Door corona kon er weinig aandacht aan besteed worden. Op 27 augustus aanstaande wordt het op passende wijze gevierd in het Kulturhus. Gedurende de zomer verschijnt er in De Band elke twee weken een artikel over BtO waarin elke keer een ander onderdeel van de stichting centraal staat. Vandaag gaat het om de bakovens, het kerkklokje van Van den Heuvel en De Kerkhof Klussers.

Door Marijke Verschoor-Boele

Bakovens
Vanaf haar oprichting heeft BtO zich ingezet voor de restauratie en het behoud van de bakovens. In 1981 werd er tussen BtO en Theo Messink in de Heurne een overeenkomst getekend voor de restauratie van diens bakoven en de waterput. De eigenaar moest 10 procent van de kosten betalen: voor de bakoven was dat 211,40 gulden en voor de waterput 14,48 gulden. Beide staan er nog steeds en eigenaar Theo Messink (75) is nog steeds actief als bestuurslid van BtO, als lid van de werkgroep brood bakken én als lid van de werkgroep De Kerkhof Klussers (DKK).
“Onze bakoven werd vooral gebruikt voor het drogen van peren en appels”, vertelt Messink. “We kregen stukjes fruit mee naar school, want snoep was er niet.” “En ook bij het kaarten werden er stukjes gedroogd fruit gegeten”, vult Bertus Hengeveld (81,5), lid van de DKK aan. “De bakoven bij ons in de buurt bakte voor meerdere gezinnen. Dat waren hele lange broden. De mannen brachten de takkenbossen, vooral elzen en berken en daarmee werd de oven witgloeiend gestookt. Het brood werd gekneed en in de baktrog gedaan. Daarna moest het rijzen en dan weer doorslaan. Dat is nog een keer kneden”, legt Hengeveld uit, “Uiteindelijk was er een heel lang brood, maar ja met negen kinderen was dat zo op. Wij vonden dat razend lekker en als de dominee op bezoek kwam of met verjaardagen kregen we het brood met roomboter en bruine suiker.”
In de jaren tachtig waren er nog zeventien bakovens in de omgeving van Dinxperlo. Nu zijn er nog maar enkele in gebruik. “Vroeger kwamen er wel eens kinderen van school, met wie ik brood ging bakken. Nu is de interesse minder. Het kost veel tijd en ik heb minder ruimte”, vertelt Messink. “De andere bakovens zijn ook particulier bezit en door verhuizing of leeftijd worden ze niet allemaal meer gebruikt.”
Zijn bakoven is prachtig begroeid met klimop. “De schoorsteen laten we vrij van klimop anders gaat de fik erin” lacht hij. De baktrog staat klaar naast de oven en hij toont nog de oude roosters waarop het fruit gedroogd werd.

Het kerkklokje van G.T. van den Heuvel
In de 19de eeuw woonde in de Wilhelminastraat in Dinxperlo de koperslager en klokkengieter Gerardus Theodurus van den Heuvel. In 1945 ging zijn archief bij het oorlogsgeweld verloren. Daardoor is niet meer volledig te achterhalen welke klokken door hem zijn gegoten. In 1982 kwam bij het schoonmaken van de torenklok van de Gereformeerde Kerk in Eibergen het opschrift ‘G.T. van den Heuvel Dinxperlo 1859’ tevoorschijn. Toen de kerk in Eibergen geen dienst meer deed en een andere functie kreeg, heeft Eibergenaar Dick Somsen het initiatief genomen om de achttien kilo wegende klok terug te brengen naar Dinxperlo.
BtO wilde de klok graag onder haar hoede nemen en kreeg hem in 2019 officieel overgedragen. BtO regelde dat er een passende klokkenstoel kwam die in 2020 werd geplaatst tussen de oude begraafplaats aan het Kerkhofpad en het mortuarium van uitvaartvereniging ‘De laatste Eer’. Zo heeft de klok na 160 jaar zijn plek in Dinxper hervonden en is hij bij diverse gelegenheden te horen. “De laatste keer dat we de klok hebben geluid was in maart”, vertelt Bertie Bussink,(77), voorzitter van BtO en lid van de werkgroep DKK, “Dat was toen we schouder aan schouder stonden voor de Oekraïne op de Heelweg. Alle kerkklokken werden geluid en toen hebben we onze klok ook laten horen. Dat was best indrukwekkend.”

De Kerkhof Klussers (DKK)
“Zijn jullie heksen?” lacht een jongetje dat met zijn zusje en vader over de oude begraafplaats loopt. “Nee”, antwoord Hengeveld meteen. “En trouwens daarom staan er op begraafplaatsen altijd vlierbessen tegen de boze geesten.”
Elke dinsdagochtend vanaf 9 uur kijkt het kerkklokje in zijn klokkenstoel neer op de DKK: De Kerkhof Klussers: een werkgroep van Bewaar ’t Olde opgericht in 2019. Het doel van de groep is het onkruidvrij maken, opknappen en schoonmaken van de graven op de oude begraafplaats aan het Kerkhofpad. “We zijn met de DKK begonnen vanwege de viering en de herdenking van 75 jaar bevrijding”, legt Bussink uit. “We zijn hier wekelijks met een tiental vrijwilligers, allen met een hoog grijs gehalte. We halen onkruid weg op en tussen de graven, zaaien bloemen in en hangen vogelkastjes op. Ook maken we de grafstenen schoon.” “We kunnen nog best wel een paar extra handen gebruiken, het is hier gezellig en beslist geen dooie boel!” lacht Hengeveld.

Baarhuisje
Koffie en koek gaan rond in het Baarhuisje. “Vroeger werden hier overledenen opgebaard, vandaar de naam Baarhuisje. De gemeente wilde het huisje slopen. Wij hebben toen gevraagd of we het konden gebruiken als ons ‘DKK clubhuis’ waar we kunnen koffiedrinken”, vertelt Bussink, “En dat doen we in stijl. We zitten op kerkbanken en onze tafel is de oude Avondmaaltafel uit de kerk in de Heurne.”
“Deze van oudsher christelijke begraafplaats is ontstaan toen het in 1820 verboden werd in en om de kerk te begraven”, licht Hengeveld toe, Er liggen hier onder meer veertig oorlogsslachtoffers, één Schotse militair en personen die voor Dinxperlo belangrijk waren zoals dr. Jenny en de families Van Hengel en Jagerink. De laatste heeft gewoond op het landgoed de Rietstap,”
“In samenwerking met de gemeente willen we bij de ingang van de oude begraafplaats informatiepanelen plaatsen waarop de geschiedenis van de mensen die hier begraven liggen vermeld staat”, vertelt Bussink. “Trouwens even voor de duidelijkheid subsidie krijgen we niet. We hebben tuingereedschap gekregen en sinds kort krijgen we als BtO jaarlijks een kleine bijdrage. Gelukkig hebben we ons netwerk waar we zo nu en dan donaties van ontvangen.”

Vrijwilligers
De drie heren willen nog wel wat kwijt. “Vroeger was Dinxperlo één van de mooiste dorpen van Gelderland. Nu is die parel aan het verdwijnen en dat komt onder meer door de bezuinigingen in de groenvoorziening. Er zijn aanmerkelijk minder personen dan enkele jaren geleden werkzaam op de kerkhoven en in de groenvoorziening. Steeds meer wordt overgelaten aan vrijwilligers, zo ook hier op het kerkhof”, aldus Bussink. “Lage gemeentelijke belastingen zijn fijn, maar er moet een tussenweg komen. Niet alleen hier op het kerkhof kunnen we vrijwilligers gebruiken, maar je hoort het overal. Steeds meer werk komt op de schouders van steeds minder vrijwilligers terecht. Gemeente: er moet toch een middenweg mogelijk zijn?”

De bakoven. Foto: Frank Vinkenvleugel
Theo Messink steekt zijn bakoven aan. Foto: Frank Vinkenvleugel

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant