Column Dichterbij: Elke regio telt!

Eind maart verscheen een interessant rapport Elke regio telt! van maar liefst drie officiële adviesorganen van de regering. De regionale verschillen in brede welvaart in Nederland zijn groot en ze nemen toe. Met het begrip brede welvaart wordt bedoeld dat een regio niet alleen in economische zin bloeit, maar ook sociaal. Dat het leven er goed is, leefbaar. Regio’s verschillen in de aard van de leefomgeving en het landschap, in bevolkingsdichtheid, aanwezigheid van voorzieningen, welvaart en in cultuur. De toename van onwenselijke verschillen tussen regio’s in Nederland is schrikbarend. In regio’s als Zeeuws-Vlaanderen, de Kop van Noord-Holland en Parkstad Limburg zijn al langere tijd forse achterstanden, zoals een lagere levensverwachting, slechter bereikbare banen of onderwijs. In het rijksbeleid zoals dat al sinds de jaren tachtig geldt gaan investeringen vooral naar regio’s die al sterk zijn. Dat zijn veelal grootstedelijke gebieden zoals Amsterdam, Rotterdam, Tilburg, Eindhoven, Zwolle en Groningen, met universiteiten, hogescholen, kantoren van de rijksoverheid en grote bedrijven en goede verbindingen. En met die instellingen komen er ook veel hoogopgeleiden, bestuurlijke netwerken en Europese subsidies. Er ontstaat zo een opeenstapeling van geld, kennis en daarmee invloed/macht.
De drie raden pleiten voor ander beleid waarin het realiseren van brede welvaart overal in Nederland voorop staat. Hiervoor is het nodig dat de rijksoverheid bij de verdeling van gelden over de regio’s naast economisch rendement ook de bredere maatschappelijke opbrengsten meeweegt. Dit moet bijdragen aan een betere spreiding van bijvoorbeeld onderwijs- en zorgvoorzieningen. Om de onwenselijke verschillen tussen regio’s te verkleinen vinden de drie adviesraden dat in het hele land een basis van bereikbare voorzieningen beschikbaar moet zijn. Dit hoeft niet overal hetzelfde te zijn, maar onderwijs, zorg, werk, cultuuraanbod en publieke ontmoetingsruimten moeten wel overal bereikbaar en toegankelijk zijn voor mensen. Alleen dan kunnen regio’s zich op een gezonde manier ontwikkelen.
De huidige verschillen tussen regio’s vinden de adviesraden problematisch voor de inwoners van de regio’s waarin de achterstanden zich opstapelen, omdat ze bijdragen aan ongelijke kansen en de afnemende vitaliteit van de gemeenschappen. Die ongelijkheid is schadelijk voor het vertrouwen van mensen in de overheid en in onze democratie. Bovendien bemoeilijken de verschillen tussen regio’s een effectieve aanpak van grote nationale vraagstukken zoals de energietransitie, de woningbouwopgave of de hervorming van de landbouw. Juist op deze terreinen zijn er kansen voor de genoemde regio’s en voor heel Nederland.
U begrijpt dat dit ons als muziek in de oren klinkt. Ook in de Achterhoek missen we wel eens de boot bij de verdeling van gelden en voorzieningen doordat we te klein zijn om te voldoen aan subsidievoorwaarden. Al zijn we niet zielig, de brede welvaart is hier hoog. Als Achterhoekse gemeenten zullen we dit rapport (www.elkeregiotelt.nl) zeker benutten in onze contacten met Den Haag door zelfbewust ons eerlijke deel op te eisen.

Anton Stapelkamp, burgemeester gemeente Aalten