Vanaf een bankje

13 januari 2019, 16:04

In 't Klooster

Bernhard Harfsterkamp

AALTEN – Een van de kleinste buurtschappen in de gemeente Aalten is 't Klooster. Een kern kun je er nauwelijks ontdekken, al staan bij de driesprong waar ik op een bankje ben gaan zitten wel een aantal gebouwen. Het merendeel daarvan bestaat uit grote stallen. Op de driesprong staan twee bankjes. Ik kies voor het bankje van waaraf je in de richting van de Kloosterdijk kijkt. Dat is misschien wel de mooiste weg van de Achterhoek.

Die Kloosterdijk ligt op de rand van een terrasrand, die tijdens de ijstijd is ontstaan. Het hoogteverschil tussen de terrasrand en het "dal" ernaast is misschien niet groot, maar als fietser is die ruim tien meter heel goed bespeurbaar, want de voeten kunnen even stil worden gehouden. Ook langs de kronkelende weg die deels door een van de grotere bosgebieden van de Oost-Achterhoek loopt geniet ik altijd enorm. Ook door de hoogteverschillen naast de weg zelf, waar je dan ook nog een beekje ziet stromen. Dat bosgebied noem ik nog steeds 't Klooster. Op de topografische kaart staat Kloosterbos en volgens de borden aan het begin van de paden door het bos heet het tegenwoordig het Nijveld, genoemd naar de boerderij die verderop rechts langs de weg ligt.

De naam van bos en buurtschap verwijst inderdaad naar een klooster dat hier in de Middeleeuwen heeft gestaan. Ik vermoed dat het beeld dat links van het bankje staat een monnik moet voorstellen. Het klooster Schaar of Schaer of Nazareth werd al in de dertiende eeuw genoemd. Het zou ontstaan zijn vanuit het klooster Windesheim in Overijssel. Het heeft bestaan tot aan het eind van de zestiende eeuw. Na de verovering van Bredevoort door prins Maurits in 1597 is het ten gronde gegaan. Wie vanaf het bankje langs de Kloosterdijk loopt komt na ongeveer honderd meter bij de plek waar het klooster ooit heeft gelegen aan de rechterkant van de weg. In de grond bevinden zich nog fundamenten ervan.

Bij de twee bankjes staat niet alleen een beeld, maar zijner ook nog enkele informatieborden, waardoor het wel een beetje een kermis is op de driesprong. Vanaf het bankje kijk ik voor me in de richting van de Schaarsheide. Tot aan het begin van de 20ste eeuw lag hier een groot heidegebied. Nadat de heideplaggen niet meer nodig waren voor het ingewikkelde bemestingssysteem, konden de uitgestrekte heidevelden op een rationele manier ontgonnen worden. Het is goed te zien aan de wegen links van me. Die kronkelen niet zoals de Kloosterdijk. Die zijn allemaal kaarsrecht. Voor de boer was de kunstmest die de plaggen overbodig maakte een mooie uitvinding, voor het landschap niet. Dat werd saaier.

Rechts van het bankje stond nog niet zo heel lang geleden een vervallen boerderij. Terwijl ik op het bankje zit wordt er gewerkt aan de sloop. Het grootste deel van de bebouwing is verdwenen. Dat is jammer. Ook als ruïne was deze cultuurhistorisch waardevolle boerderij nog altijd het behouden waard. Om de een of andere reden wordt een ruïne echter zelden aangewezen als monument. De gemeente Aalten is wel in gesprek geweest om de vervallen boerderij op de een of andere manier te behouden, maar dat is duidelijk op niets uitgelopen. Wie op het bankje in 't Klooster gaat zitten moet wel houden van de lucht van het platteland. Ondanks dat de stalsystemen met filters en dergelijke sterk verbeterd zijn is het hier nog niet helemaal geurloos geworden. Maar die geur ben ik snel weer vergeten als ik de Kloosterdijk op fiets.