'Bezield erfgoed' nu ook in
tentoonstellingen te zien
Verleden laten leven door verhalen, afbeeldingen en voorwerpen
Door Bernhard Harfsterkamp
AALTEN – Op 14 september wordt op open monumentendag het boek "Bezield erfgoed" van Jos Wessels gepresenteerd. In het boek worden aan de hand van de straten in de dorpen en buurtschappen in de gemeente Aalten zo'n 550 rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en andere bijzondere objecten beschreven. Voordat het boek verschijnt kan echter al kennis gemaakt worden met het verhaal dat Wessels vertelt. Hij heeft er al lezingen over gehouden en op vrijdagmiddag werd een tentoonstelling, waarin een selectie uit het boek is te zien, in het Nationaal Onderduikmuseum geopend.
Bezoek alle locaties
De tentoonstelling is niet alleen in Aalten te zien, maar ook in het Grenslandmuseum in Dinxperlo en in het Grachthuys In Bredevoort. Op elke locatie, legde Jos Wessels uit, zijn andere informatiepanelen te zien. Alleen de twee eerste over het oude wegenpatroon en over boeren, die het landschap hebben gemaakt, zijn overal hetzelfde. Daarnaast zijn er 34 verschillende panelen te zien. Wessels riep dan ook op om alle drie locaties te bezoeken. Bij het merendeel van de panelen staan vitrines met voorwerpen uit de musemcollecties, waardoor het verhaal over het erfgoed nog meer gaat leven. Zo staat er in het Grachthuys een trommeltje met knopen. "Een jongeman uit Bredevoort was verliefd op een meisje", vertelde Wessels. "Hij werkte in de knopenfabriek en bracht elke week de mooiste knopen voor haar mee. Zij was niet zo geïnteresseerd in hem en trouwde met een ander. Maar het koektrommeltje met knopen is altijd gebleven."
Alleen een boek is niet meer voldoende
Jos Wessels heeft jarenlang gewerkt aan de beschrijving van de 550 opmerkelijke gebouwen en objecten. Daarvoor is samen gewerkt met allerlei organisaties en verenigingen en is er ook vanuit verschillende bronnen subsidie ontvangen, zodat het omvangrijke boek niet al te duur zal zijn. Alleen een boek is tegenwoordig te saai. Voorwaarde van enkele subsidiegevers was daarom dat Wessels actief op pad gaat om het verhaal achter de monumenten te vertellen. Dat heeft hij al in verschillende dorpen en buurtschappen gedaan en daar zal hij de komende tijd mee door gaan. Ook zijn er educatieve projecten voor scholen en nu ook die ene grote tentoonstelling verdeeld over twee dorpen en één stadje. Voor de inrichting hiervan heeft de provincie overigens nog weer extra subsidie gegeven.
Twee type mensen
Liesbeth Tonckens van Erfgoed Gelderland opende de tentoonstelling. Ze vond "bezield erfgoed" een prachtig uitdrukking. "Bezieling is passie, vuur, geraakt worden door verhalen." Voor haar zijn er twee typen mensen. "Zij die naar de punten van hun schoenen kijken en doelgericht zijn. Van de omgeving zien ze niet veel. Daarnaast zijn er de mensen met een open en een verwonderende blik. Zij kijken naar hun omgeving en vragen zich af van een mooie kerk of boerderij wat er is gebeurd." Tonckens hoopt dat door de tentoonstelling mensen beter om zich heen gaan kijken. "Dat de eerste groep überhaupt een grenspaal ziet en dat de tweede groep nog beter begrijpt wat ze zien. Bezieling is toevoegen, verbindingen maken met jezelf zodat het beklijft. Door deze tentoonstelling te bezoeken kan er een laag worden toegevoegd."
Anders kijken
Ook Jos Wessels hoopt dat mensen door zijn lezingen, tentoonstelling en boek anders naar hun eigen omgeving gaan kijken. "Als jij door het buitengebied fietst, zie je dan andere dingen", was hem tijdens een van zijn lezingen gevraagd. "Ja, een loonwerker kijkt anders naar het landschap dan een ambtenaar ruimtelijke ordening van de gemeente. Als je je in het cultureel erfgoed verdiept kijk je naar de wegen en zie je het verschil tussen oude, die kronkelen, en nieuwe die recht zijn. Je ziet oude eiken bij een boerderij staan. Elk object heeft een verhaal, een ziel. Achter elke bocht ligt er een verhaal, dat het waard is om te vertellen. Ik ben schoolmeester geweest en vertel graag die verhalen. Kinderen waren altijd geïnteresseerd. Ze hebben een natuurlijke neiging te willen weten wat hun voorgeschiedenis is. Dat geeft richting aan hun toekomst."
De tentoonstelling is op de drie locaties tot en met 25 september te zien.