Bezield erfgoed is vooral een bladerboek
AALTEN – Straten en monumenten in Aalten, Dinxperlo, Bredevoort en buurtschappen is de ondertitel van "Bezield erfgoed", het boek van Jos Wessels dat op de open monumentendag werd gepresenteerd. In één zin wordt hiermee aangegeven wat de lezer kan verwachten. Alle straten van de gemeente Aalten worden besproken en per straat worden de rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en karakteristieke objecten beschreven. Dat zijn niet alleen gebouwen, maar ook bruggen, grens- en jachtpalen en een enkel natuurgebied.
Door Bernhard Harfsterkamp
De straten worden besproken per kern of buurtschap, waardoor de lezer telkens een denkbeeldige tocht maakt door een deel van de gemeente. Het bladeren en lezen nodigt uit om de tocht in werkelijkheid te maken. Het boek bevat veel oude en nieuwe foto's, kaarten en andere afbeeldingen. In werkelijkheid ziet een gebouw of object er echter altijd net weer anders uit. Het boek is wel te zwaar om als gids in de hand mee te nemen. Het 384 bladzijden tellende boek heeft enig gewicht, waardoor het voor de hand ligt om na buiten gekeken te hebben er binnen meer over te lezen. Bezield erfgoed is een boek om op tafel te laten liggen. Door het stratenregister is snel de informatie over de bijzondere objecten aan een straat of weg te vinden.
Bezield erfgoed is een naslagwerk, dat de lezer vooral zal pakken om iets in op te zoeken. Het is niet een boek dat veel mensen van kaft tot kaft achter elkaar zullen uitlezen. Daarvoor is het te saai, vooral als er heel veel monumenten langs een straat staan. In kort bestek wordt dan telkens aangegeven wat de karakteristieke elementen zijn van een gebouw. De termen die daarbij worden gebruikt, worden achter in het boek met een begrippenlijst verklaard. De inleidende hoofdstukken kunnen wel achter elkaar gelezen worden. Ze geven in kort bestek een overzicht van de geschiedenis van de gemeente Aalten. In deze hoofdstukken wordt geprobeerd om alle kennis, die uitgebreider en vollediger in vele andere boeken en publicaties is te vinden, samen te vatten. De voetnoten en de literatuurlijst maken het mogelijk voor de geïnteresseerde lezer om na te gaan in welke publicaties de kennis kan worden verdiept. De hoofdstukken over de kernen en buurtschappen worden telkens ingeleid met een algemene historische schets.
Te weinig verhalen verteld
Het woord 'bezield' verwijst naar verhalen, die over de monumenten en objecten verteld kunnen worden. Zij geven een gebouw een ziel. "Achter elk bocht ligt een verhaal, dat het waard is om te vertellen", zei Jos Wessels eerder. Het is daarom jammer dat veel beschrijvingen van de monumenten geen ziel krijgen, omdat er geen verhaal over wordt verteld. In het boek wordt ook betrekkelijk weinig verteld over de bewoners in heden en verleden van de beschreven gebouwen. Wessels had eerder al aangegeven dat niet te zullen doen, maar als hij wel meer meldt over geschiedenis en de bewoners van de gebouwen wordt het boek meteen interessanter. Dat had hij vaker mogen doen. Wessels vertelde eerder ook dat het boek mede is ontstaan uit ergernis, omdat er zo weinig wordt gedaan met de informatie in de zogenaamde redengevende beschrijvingen van monumenten. Die uitgebreide beschrijvingen worden gemaakt om weloverwogen een beslissing over de monumentenstatus te nemen. Wessels zelf heeft er echter eveneens weinig mee gedaan, want de beschrijvingen blijven opsommerig en kort. Waarschijnlijk is toch voor beknoptheid gekozen, omdat het boek anders veel te dik was geworden. Extra ruimte had gevonden kunnen worden door niet alle straatnamen te verklaren. Vele zijn zo vanzelfsprekend dat uitleg niet nodig is. Ook hadden de inleidende hoofdstukken die weinig toevoegen aan wat bekend is over de geschiedenis van Aalten weggelaten kunnen worden. Met meer ruimte voor de verhalen achter de gebouwen had het boek meer bezield kunnen raken. 'Bezield erfgoed' is een aardig boek, waarin vele lezers regelmatig iets op zullen zoeken. Het had met een andere opzet echter een beter boek kunnen zijn.