De thuiskomst van een Dinxpers klokje

DINXPERLO - Een beetje verwaarloosd, door één man te tillen, rank van lijf en leden en nog helder bij stem; zo kwam het 160 jaar oude 'Dinxperse' kerkklokje na een lange omzwerving weer thuis. Dick Somsen uit Eibergen en zijn vrouw Rita Somsen-Schuurman vonden als oud-inwoners van Dinxperlo, dat het klokje met het opschrift G.T. van Heuvel Dinxperlo 1859, na de sluiting van de Gereformeerde kerk aan de Hestea in Eibergen een definitieve plaats moest krijgen in het dorp waar het gemaakt is. Koperslager en klokkengieter Gerardus Theodorus van den Heuvel maakte in 1859 aan de Wilhelminastraat 17 het 18 kilogram wegende klokje. Wie de opdrachtgever is geweest kon helaas niet meer achterhaald worden daar het archief van van den Heuvel in 1945 door granaatvuur vernietigd is.

Door Iris Jansen

Afgelopen woensdag werd de klok op feestelijke wijze door Somsen overhandigd aan voorzitter Bertie Bussink van Stichting Bewaar 't Olde, die intussen al een hele mooie bestemming voor de klok heeft gevonden. Het klokkengieten is een vak apart en het bijzondere gegeven dat Dinxperlo een klokkengieterij heeft gehad, nodigt uit om meer te vertellen over Gerardus Theodorus van den Heuvel. Ben Maandag, auteur van de boeken 'Dinxperlo en De Heurne in beeld' vertelt: "Tijdens één van mijn bezoeken aan de Eibergse historicus Hendrik Odink, kwam naar voren dat er in Haarlo een klok hing van klokkengieter G.Th. van den Heuvel uit Dinxperlo. Hij wist tevens van het bestaan af van nog meer klokken met de inscriptie G.T. van Heuvel Dinxperlo, en dat was natuurlijk hét bewijs dat er in ons dorp een klokkengieterij moest zijn geweest. Gerardus Theodorus van den Heuvel is op 4 januari 1810 in Dinxperlo geboren en overleden op 2 januari 1886. Van den Heuvel woonde en werkte in de Wilhelminastraat. Hij genoot op 16-jarige leeftijd zijn opleiding bij klokkengieter Korthaus in het Duitse Werth, net over de grens bij Suderwick. Omstreeks 1840 vestigde hij zich als koperslager en klokkengieter in Dinxperlo."

Nader onderzoek brengt aan het licht dat hij tweemaal getrouwd is geweest. In 1845 met de Dinxperlose Johanna Vriesen die in 1858 stierf en waarmee hij vijf kinderen kreeg, en in 1859 met de Dinxperlose Hendrina Hofs waarmee hij twee kinderen kreeg.

In Gelderland, Overijssel en in Duitsland zijn nog enkele klokken terug te vinden met de inscriptie van Van den Heuvel. Maandag: "In 1840 goot van den Heuvel een klok voor de St. Stephanuskerk in Borne met een diameter van 91,5 centimeter en een gewicht van 464 kilogram. Helaas is deze klok in 1943 meegenomen naar Duitsland. Maar ook in het Duitse Bocholt, in Groenlo, Haarle, Halle bij Zelhem en Holten zijn Van den Heuvel-klokken gedocumenteerd."

Een prachtig stukje geschiedenis vindt Dick Somsen, die de initiatiefnemer is van de terugkeer van de klok. "In 1979 bestond de zaak van mijn vader, bekend staande als Radio Somsen, 50 jaar. In dat jaar bood hij aan, als lid zijnde van het kerkbestuur, om de klok van een elektrische aandrijving te voorzien zodat deze niet meer handmatig bediend hoefde te worden. De klok was toen helemaal zwart uitgeslagen en de letters niet meer leesbaar. In 1982 werd de klok schoongemaakt door de firma Bruntink in Winterswijk en toen werden de letters G.T. van Heuvel Dinxperlo 1859 zichtbaar. Dat was natuurlijk een interessante ontdekking. De klok is van oorsprong niet gemaakt voor de kerk in Eibergen; het verhaal gaat dat gemeenteopzichter Hietbrink destijds de klok bij een boer in Holterhoek of Zwillbrock in de kersenboom zag hangen en na overleg met de boer de klok in 1940 heeft aangeboden aan de predikant, dominee Koers. Zo is de klok in de Gereformeerde kerk terechtgekomen. Nu de kerk geen dienst meer doet als gebedshuis, vond ik dat het tijd werd de klok terug te brengen naar Dinxperlo. In 2016 kreeg ik daarvoor toestemming van het college van rentmeesters van de PKN Eibergen-Rekken en op 6 december 2018 is de klok met behulp van een ladderwagen van de Eibergse firma Dusoleil naar beneden gehaald. Vandaag is het moment aangebroken om, middels een overdrachtsakte, de klok te overhandigen aan Stichting Bewaar 't Olde die er een mooie bestemming voor moet zoeken."

Voorzitter Bussink kon ter plekke al bekendmaken welke rol de klok in Dinxperlo gaat spelen. "Eerst zullen we de klok een grondige opknapbeurt geven en weer in de oude luister terugbrengen. Daarna zal de klok een plaats krijgen naast het mortuarium in Dinxperlo. Zoals u kunt zien, heeft Freek Diersen voor deze gelegenheid al twee mooie maquettes van een klokkenstoel gemaakt die zouden kunnen passen naast het gebouw en in de omgeving, maar de definitieve plannen moeten nog verder worden uitgewerkt. In ieder geval denken we dat de klok op dié plek een waardige bestemming zal hebben."