Leerlingen basisscholen denken na over veilige toekomst

Project Samen Vrijheid Vieren ter gelegenheid 75 jaar vrijheid

Door Bart Kraan

AALTEN – Burgemeester Anton Stapelkamp van Aalten heeft de 620 leerlingen van de groepen zeven en acht van de veertien basisscholen in zijn gemeente opgeroepen na te denken over wat hij en het bestuur van Aalten kunnen doen om ervoor te zorgen dat iedereen de volgende 75 jaar in vrijheid kan leven. ''En wat kunnen jullie doen? Hoe zorgen jullie ervoor dat het veilig is voor ieder van ons?''

Deze vragen dienen de leerlingen te beantwoorden in het kader van het project 'Samen Vrijheid Vieren' dat de gemeente Aalten, het Nationaal Onderduik Museum en Kunst op School houden omdat het eind maart dit jaar drie kwart eeuw geleden is dat geallieerde troepen Aalten bevrijdden van de Duitse bezetter. De drie partijen werken daarbij samen met de Stichting Culturele Educatie Aalten-Dinxperlo (SCEAD), stichting De Gaostok, het Grenslandmuseum en Stichting Vrienden Aaltense Synagoge. Het officiële begin van het project was op maandag 20 januari toen Tineke Ubbels (Kunst op School), Henk Vis (auteur Sallo's Ontsnapping), SCEAD-voorzitter Jan van der Horst en directeur Gerda Brethouwer van het Nationaal Onderduik Museum groep zeven van basisschool St. Jozef bezochten. Tijdens dat bezoek legde Ubbels de leerlingen uit wat het project inhoudt en wat ze moeten doen en deelden zij, Vis, Brethouwer en Van der Horst 'Sallo's Ontsnapping' uit. Dit boek, dat vertelt hoe Sallo van Gelder (van Joodse afkomst) en zijn familie uit de handen van de Duitsers bleven, dient tijdens het project als lesmateriaal.

Het initiatief voor het project komt van Van Gelder, die Ubbels benaderde. Omdat het eind maart 75 jaar geleden is dat Aalten werd bevrijd, vond hij dat er een project voor de basisscholen moest komen. Ubbels ging daarop in gesprek met Vis, die al jaren lang in Winterswijk projecten verzorgt rond de vervolging van Joden in de Tweede Wereldoorlog. Vis zag er wel wat in, waarna Ubbels aan wethouder Hans te Lindert en de ambtenaren Ingrid van Oost en Marjo Lettink vroeg de scholen te benaderen en te kijken hoe het project financieel geregeld moest worden.

In eerste instantie reageerden veel scholen lauw op het initiatief. ''Toen hebben wij het opgepakt en omarmd'', aldus SCEAD-voorzitter Van der Horst. ''We hebben een financiële bijdrage geleverd, waardoor het draagvlak onder de scholen groter werd en het project interessant werd. Op deze manier vieren alle scholen op dezelfde manier 75 jaar vrijheid en doen ze niet lukraak aan allerlei projecten mee.''

Het project bestaat uit een lesbrief, waarin de leerlingen gevraagd worden om aan te geven op welke wijze hun familie in de afgelopen negentig jaar bij de Tweede Wereldoorlog of een andere oorlog betrokken is geweest. In de lesbrief vraagt burgemeester Anton Stapelkamp hen ook aan te geven hoe hij en het gemeentebestuur kunnen bijdragen aan nog eens 75 jaar in vrijheid leven. ''Die vraag houdt hem bezig'', aldus Ubbels. ''Maken we wel de goede keuzes? In de jaren 1940-1945 werden bevolkingsgroepen door de Duitse bezetters buitengesloten, wat voor veel mensen heel moeilijke vragen opleverde. Die ellende moet in de toekomst voorkomen worden, vindt de burgemeester. Hij wil daarom advies van de leerlingen. We zijn benieuwd waar de leerlingen mee komen.''

Om de deelnemende 620 scholieren een idee te geven hoe een lid van een buitengesloten bevolkingsgroep de Tweede Wereldoorlog heeft beleefd, krijgt iedere leerling een exemplaar van 'Sallo's ontsnapping', waarin verteld wordt hoe de jonge Aaltenaar Sallo van Gelder (van Joodse afkomst) en zijn familie aan de Duitse bezetters ontsnapten en uiteindelijk de oorlog overleefden. ''Door het lezen van dit boek vergaren de leerlingen extra kennis'', aldus Ubbels. ''Dat is belangrijk. Ze komen te weten wie bijdroegen aan de miraculeuze ontsnapping van Sallo van Gelder.''

Tenslotte maken de leerlingen in het kader van het project een kunstuiting, zoals een toneelstuk, film, rap of verhaal om dat aan de ouders te tonen. Het is mogelijk dat een aantal van deze producten worden getoond op vrijdag 3 april tijdens het bevrijdingsconcert van muziekvereniging De Eendracht in de Zuiderkerk. ''Daar is van 19.00 tot 20.00 uur ruimte, maar het is niet mogelijk om alles te laten zien'', aldus Ubbels.

Het verhaal van Sallo van Gelder komt ook aan bod tijdens de tentoonstelling 'Kind van de Vrijheid', die op vrijdag 3 april in het Nationaal Onderduik Museum wordt geopend door prinses Margriet. Deze reizende expositie is te zien in acht Nederlandse en acht Duitse gemeenten en maakt deel uit van een groot herdenkingsprogramma.